Atmosferische druk is de kracht die wordt uitgeoefend door het gewicht van de lucht boven een bepaald punt.
Atmosferische druk is geen constante waarde; het is altijd in beweging, zelfs op een kalme, zonnige dag. Een van de meest voorspelbare veranderingen is een lichte dagelijkse cyclus, waarbij de druk 's ochtends en 's avonds het hoogst is en rond het midden van de dag en middernacht het laagst. Dit patroon, dat bekend staat als het "atmosferisch getij", wordt veroorzaakt door het opwarmen en afkoelen van de lucht gedurende de dag, waardoor subtiele golfachtige bewegingen in de atmosfeer ontstaan.
Deze dagelijkse schommelingen worden echter vaak overschaduwd door grotere, significantere veranderingen die worden aangedreven door het weer.
Atmosferische druk is een fundamentele factor in het weer. Drukveranderingen creëren wind en zijn vaak een indicator van wat voor weer er op komst is.
Hogedruksystemen: Wanneer een luchtkolom bijzonder zwaar is, vormt hij een hogedruksysteem. Lucht in deze systemen zakt, waardoor het opwarmt en droogt terwijl het daalt. Dit proces voorkomt de vorming van wolken en daarom worden hogedruksystemen meestal geassocieerd met een kalme, heldere hemel en mooi weer.
Lagedruksystemen: Omgekeerd is een lagedruksysteem een gebied waar de lucht lichter is. In deze systemen stijgt de lucht. Als de lucht stijgt, koelt hij af en condenseert het vocht in de lucht tot wolken en neerslag. Daarom worden lagedruksystemen bijna altijd geassocieerd met bewolkt, onrustig en stormachtig weer. Hoe groter het drukverschil tussen een hogedruksysteem en een lagedruksysteem, hoe sterker de wind zal zijn wanneer de lucht van het hogedrukgebied naar het lagedrukgebied beweegt om het gewichtsverschil te compenseren.
Deze vraag lijkt misschien een beetje een truc, omdat we net hebben gezegd dat druk van invloed is op het weer. Het is echter een dynamische relatie waarbij beide factoren elkaar beïnvloeden. Lokale weersomstandigheden kunnen op hun beurt de druk beïnvloeden.
Een sterke onweersbui kan bijvoorbeeld een tijdelijke drukdaling veroorzaken omdat de snel stijgende lucht een lokaal lagedrukgebied creëert. Het passeren van een koufront, waar koudere, dichtere lucht binnenstroomt, kan een plotselinge drukstijging veroorzaken. Uiteindelijk zijn het de grootschalige weerpatronen - de vorming van cyclonen en anti-cyclonen, de beweging van fronten en temperatuurveranderingen - die de hoge- en lagedruksystemen creëren die we gebruiken om het weer te voorspellen.
De atmosferische druk neemt af met de hoogte. Hoe hoger je komt, hoe minder lucht er boven je is en hoe minder gewicht er dus naar beneden drukt. Daarom hebben bergtoppen, vliegtuigen en hoogvlaktes allemaal een lagere atmosferische druk dan zeeniveau.
Deze drukdaling met de hoogte heeft praktische gevolgen. Mensen kunnen op grote hoogte last krijgen van kortademigheid of hoogteziekte omdat er minder zuurstofmoleculen per ademhaling zijn. Het heeft ook invloed op de manier waarop druk wordt gemeten en geïnterpreteerd, vooral in weerberichten en de luchtvaart.
Omdat de druk natuurlijk afneemt met de hoogte, gebruiken meteorologen een correctiefactor om drukmetingen op verschillende hoogtes vergelijkbaar te maken. Deze gecorrigeerde waarde wordt de druk op zeeniveau genoemd - eenschatting van wat de druk zou zijn als het station zich op zeeniveau zou bevinden.
De ongecorrigeerde waarde op de werkelijke hoogte van het station staat bekend als de stationsdruk. Een weerstation in een bergachtig gebied kan bijvoorbeeld een stationsdruk van 900 millibar meten, maar na correctie voor de hoogte kan de druk op zeeniveau nog steeds 1013 millibar zijn, wat duidt op gemiddelde atmosferische omstandigheden.
Zonder deze standaardisatie zouden weerkaarten misleidend zijn, omdat hooggelegen gebieden altijd onder lage druk lijken te staan.
Atmosferische druk speelt een belangrijke rol in zowel de luchtvaart als de meteorologie.
Piloten gebruiken de atmosferische druk om hun hoogtemeters in te stellen - cruciaal om de hoogte boven zeeniveau te kennen, vooral tijdens landingen. Een verkeerde lezing als gevolg van onjuiste drukinstellingen kan leiden tot ernstige navigatiefouten.
Bij weersvoorspellingen wordt druk gebruikt om grootschalige systemen zoals cyclonen en anti-cyclonen te identificeren. Meteorologen tekenen isobaren - lijnenvan gelijke druk - op kaarten om te visualiseren hoe lucht zich zal verplaatsen. Dicht op elkaar staande isobaren geven sterke winden en steile drukgradiënten aan, die essentieel zijn voor stormvoorspellingen en windmodellering.
Terwijl de meeste mensen van dag tot dag drukveranderingen van slechts een paar millibar ervaren, brengen sommige weersomstandigheden dramatische extremen met zich mee.
Orkanen worden bijvoorbeeld gekenmerkt door diepe lagedrukcentra. Hoe lager de druk, hoe heviger de storm. Orkaan Wilma in 2005 had een van de laagste drukken ooit gemeten in het Atlantische bassin: 882 millibar.
Aan de andere kant van het spectrum kunnen extreem hoge drukken voorkomen tijdens sterke winterse anticyclonen in Siberië en Mongolië, met geregistreerde waarden van meer dan 1080 millibar. Deze systemen brengen vaak koude, droge en stagnerende omstandigheden met zich mee.
Atmosferische druk wordt gemeten met een apparaat dat een barometer wordt genoemd. De vroegste barometers maakten gebruik van een kwikkolom en de hoogte van de kwikkolom steeg of daalde als reactie op veranderingen in de luchtdruk. Tegenwoordig gebruiken de meeste barometers elektronische sensoren of een aneroïde capsule, een verzegelde metalen doos die uitzet en krimpt bij drukveranderingen.
De standaardeenheid voor het meten van atmosferische druk is de millibar (mb), hoewel hectopascal (hPa) ook wordt gebruikt en numeriek identiek is. In de Verenigde Staten wordt de druk vaak gerapporteerd in inches kwik (inHg). Een standaard atmosferische druk op zeeniveau is ongeveer 1013,25 mb (of hPa), of 29,92 inHg.
Gepubliceerd:
1 augustus 2025
Was dit nuttig?
Alternatieve namen:
Abonneer u op onze nieuwsbrief